Phần mềm lậu: Việt Nam đứng đầu

Một press release gần đây của Business Software Alliance báo cáo rằng Việt Nam đứng đầu danh sách các nước dùng phần mềm lậu: 92% các phần mềm được dùng là phần mềm lậu. Vài nước kế tiếp trong danh sách là Ukraine (91%), Trung Quốc (90%), và Indonesia (87%). Mỹ có tỉ lệ dùng phần mềm lậu thấp nhất, ở mức 21%.

Các con số này và cái tên Việt Nam lại vừa được nêu trong số mới nhất của tờ Communications of the ACM. Con số này cũng là một vấn đề quan trọng được thảo luận giữa thủ tướng Phan Văn Khải và Bill Gates trong chuyến thăm Mỹ vừa qua của thủ tướng.

Dân học/làm nghề máy tính mà dùng phần mềm lậu thì chẳng khác gì tự bắn vào chân mình. Ngược lại, có những thứ liên quan thiết yếu đến nghề nghiệp như Visual Studio, sinh viên Việt Nam chẳng đủ tiền mua, thì phải có cách nào đó để nhảy vào cái vòng lặp tai quái này. Không dùng phần mềm lậu thì khó mà học được.

Vấn đề tổng quát hơn: sở hữu trí tuệ - cũng ở tình trạng tương tự. Hơn 90% sách tiếng nước ngoài được in hoặc dịch lậu. Các bản photocopies tràn lan. Đây là báo cáo đặc biệt của International Intellectual Property Alliance. Phim ảnh và nhạc thì không cần phải nói.

Dùng nhiều phần mềm, sách, phim ảnh, nhạc lậu rất dễ biến thành thói quen xấu. Đến khi có đủ khả năng mua ta vẫn không mua. Tự điển Lạc Việt là một ví dụ. Tôi thấy nhiều bạn dùng các sách photo tiếng Việt. Sách tiếng Việt và phần mềm Việt không phải là quá tầm tay của nhiều người. Đây còn là vấn đề tâm lý thú vị: nếu ta chôm vài trăm USD của người khác thì chắc chắn không làm, nhưng ra tiệm chép Windows XP dùng thì chẳng thấy tội lỗi gì.

Vấn đề phức tạp này cần một giải pháp vĩ mô hiệu quả.