Vấn đề nhị thể

 

Bài toán ba vật thể (3-body problem) là một bài toán nổi tiếng khó trong Vật Lý (cho ba vật thể hút đẩy nhau, tính quĩ đạo). Người ta thường chơi chữ, và dùng "vấn đề nhị thể" (2-body problem) để chỉ một vấn đề khác.

Khi một người đi tìm việc ở một thành phố, bạn đời cũng phải đi theo vào ngược lại - và ta có vấn đề nhị thể. Một trong hai người có thể phải hy sinh cho người kia (tìm việc làm kém thỏa mãn hơn, hoặc không làm, hoặc làm việc khác nghề). Một công ty hoặc một khoa nào đó trong trường đại học, khi phỏng vấn nhân viên hay giáo sư mới, cũng phải xét đến vấn đề nhị thể của họ.

Nếu người xin việc không phải là giỏi xuất chúng, mà lại có vấn đề nhị thể, thì công ty hoặc khoa đó sẽ phải nghĩ rất kỹ trước khi nhận họ vào. Quá trình phỏng vấn và chi phí nhận người mới quá nhiều. Người ta không muốn người mới làm một năm rồi bỏ đi chỗ khác vì vấn đề nhị thể. Ngược lại, nếu người xin việc là xuất sắc, thì thông thường người ta sẽ tìm cách tìm việc làm cho cả nửa còn lại.

Khoa tôi đang phỏng vấn các ứng viên giáo sư mới. Hai phần ba số này có vấn đề nhị thể. Thậm chí có 2 ứng viên đều có bạn đời học Ph.D khoa học máy tính sắp ra trường, và các bạn đời này cũng muốn xin làm assistant professor. Có nghĩa là nếu muốn giữ một người thì phải thuê cả hai.

Việc nhận người mới kể cũng phức tạp. Ngoài việc đánh giá chuyên môn, lại còn phải tính thêm vấn đề nhị thể (liên quan nhiều đến các cấp cao hơn trong trường và tài chính của khoa).